Community Care als oplossing voor het begrotingstekort?

Organisaties worden namelijk geconfronteerd met hogere lonen (cao) en worden gekort op hun inkomsten, waaronder op vastgoed (NHC). Dit maakt dan ook dat er een golf aan faillissementen dreigt te ontstaan. Hoe moet dat nu verder? Graag neem ik je hier als Nuchtere Visionair binnen AAG in mee!

Linksaf: Specialiseren

Organisaties staan op dit moment als het ware op een T-splitsing. Rechtdoor gaan is geen optie. Dan vliegt men van de baan. Er zijn zodoende twee keuzes: Men kan ofwel linksaf, ofwel rechtsaf slaan. Wanneer organisaties linksaf slaan kiezen zij ervoor om te specialiseren. Om taken af te stoten waar zij minder goed in zijn en om deze uit te besteden aan partijen die dit beter en/of goedkoper kunnen. Organisaties kiezen er in dit geval voor om uit te blinken in één of enkele specialismes. Zo worden zij koploper in de markt en komen zij bekend te staan als dé specialist in de regio.

Bovengenoemde vraagt echter ook iets van de organisatie. Zo speelt er het vraagstuk dat betrekking heeft op massa. De vijver van klanten waaruit gevist wordt, moet namelijk groot genoeg te zijn om een specialisme te rechtvaardigen. Daarnaast vraagt het zijn van een specialist ook om topkennis en om topspecialisten. En laat dat nou lang niet altijd eenvoudig zijn. Zeker voor kleinere organisaties. Hoogopgeleid personeel vertoeft immers het liefst in een omgeving waarin zij kunnen groeien en waarin zij ook geïnspireerd raken door andere topspecialisten. En dan is er natuurlijk nog het prijskaartje. Dit maakt dan ook dat de keuze om linksaf te slaan voornamelijk interessant is voor grotere organisaties of voor een aantal kleinere organisaties die fuseren of die zich verenigen in de vorm van een netwerk. Bijvoorbeeld rondom dementie.

Rechtsaf: Verbreding

Op het moment dat organisaties rechtsaf slaan vernauwen zij hun product- en dienstportfolio niet, maar zoeken zij juist de verbreding op. Er wordt gekeken of het mogelijk is om binnen het betreffende werkgebied de omzet te verhogen. Dit door bestaande processen te herzien en nieuwe producten en diensten aan te bieden. Waarbij organisaties weten dat dit vanwege schaarste in zorgpersoneel een uitdaging zal zijn op het gebied van zorg. Het is op dit pad daarom de grootste uitdaging om deze medewerkers te ontlasten en om de verbreding juist op te zoeken in andere domeinen. Bijvoorbeeld op het gebied van welzijn. Een thema dat dankzij Positieve Gezondheid steeds vaker op één komt te staan en een vakgebied waarvoor meer handen beschikbaar zijn. En dit brengt ons dan ook gelijk bij het concept Community Care. Het concept dat hierop inspeelt en dat voor veel zorgorganisaties een bijzonder goede oplossing kan zijn!

Community Care: Hoe ziet deze propositie eruit?

Wanneer organisaties zich niet langer enkel focussen op zorg, maar ook op welzijn en hun focus verleggen van hun eigen locatie naar de wijk, ontstaat er een propositie voor een nieuw type organisatie. Een organisatie die fungeert als een sociale ruggengraat van de wijk en als een spin in het web. En laat dat nou net hetgeen zijn dat vandaag de dag mist in onze samenleving en dat absoluut noodzakelijk is om ervoor te zorgen dat zowel jij als ik in de toekomst ook geholpen kunnen worden op het moment dat het misschien even wat minder gaat. Dus laten we de huidige begrotingstekorten niet als negatief beschouwen, maar juist als aanjager zien om van één plus één, drie te maken!

Community Care: Hoe werkt dat dan?

In het concept Community Care wordt eigenlijk geen onderscheid meer gemaakt tussen intramuraal en extramuraal wonen. In principe woont iedereen in de wijk en is iedereen onderdeel van de samenleving. En dit blijft ook zo wanneer vraagstukken toenemen. Zelfs op het allerlaatste moment. De wijk wordt in dit concept dus als het ware beschouwd als één geheel. Als een ecosysteem waarin net zoals in de natuur een gezonde balans dient te zijn tussen voorzieningen en faciliteiten en tussen bewoners. Wat dat betreft ben je geen zorgorganisatie meer wanneer je conform dit concept werkt, maar word je eigenlijk een ecosysteem operator die zich voornamelijk richt op preventie en die domeinoverstijgend werkt met verschillende netwerken en financieringsstromen.

Het heeft de voorkeur om elk ecosysteem zo efficiënt mogelijk in te richten. Het is daarom wenselijk om de regio samen met mede-zorgorganisaties in meerdere postzegels c.q. ecosystemen te verdelen. Niet primair om de concurrentie eruit te slaan, maar juist om onnodige reisbewegingen en tijdsverlies te elimineren. Het is immers al uitdagend genoeg om met een verwacht tekort van 135.000 zorgmedewerkers überhaupt zorg te kunnen verlenen.

Buurtverbinders en Arrangeurs

Het hebben van een eigen netwerk zal voor iedereen in de toekomst cruciaal zijn bij hulpvraagstukken. Van groot belang in elk ecosysteem zijn daarom de zogenaamde Buurtverbinders en Arrangeurs. Sleutelfiguren in de wijk die laagdrempelig en proactief het gesprek aangaan met buurtbewoners en die integraal vraagstukken rondom wonen, welzijn en zorg inventariseren. Hierdoor leren zij de wijk kennen en weten zij wat waar speelt. Hierbij zal hun grootste taak zijn om mensen vroegtijdig met elkaar in verbinding te brengen. In eerste instantie niet op basis van hulpvraagstukken, maar juist op basis van interesses. Dit is immers hetgeen dat verbindt en uiteindelijk voor een langdurige relatie zorgt.

Vervolgens wordt er vanuit deze informele netwerken, de zogenaamde ‘voorzorgcirkels’, gewerkt, waarbij er bij hulpvraagstukken elke keer wordt gekeken wat men zelf kan doen, waar een buur bij kan helpen of waar een familielid dient in te springen. Zo wordt het professionele netwerk, waar onder andere wijkverpleegkundigen en specialisten onder vallen, ontlast zodat zij een grotere groep mensen kunnen faciliteren. Het resultaat betreft een omgeving waarbinnen men langer thuis kan blijven wonen. Dit bespaart onnodige woon-, zorg- en welzijnskosten en verhoogt de kwaliteit van leven. Wat dat betreft snijdt het mes aan meerdere kanten.

Participatie dus van onze medemens, daar wordt binnen het Community Care concept op ingezet. Daarbij is het van groot belang om ook aandacht te hebben voor de behoeften die onze medemens heeft. Want wanneer op hen een groter beroep wordt gedaan, dan moeten zij hier ook bij geholpen te worden. Voor velen is de zorg- en welzijnswereld namelijk nieuw en daarnaast werken veel mensen fulltime. Dit vraagt daarom om het aanreiken van de juiste handvatten en om aandacht voor een pauzeknop die overbelasting voorkomt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan stand-by teams en logeer- en respijtvoorzieningen. Alleen op deze wijze kan er een gelijkwaardig en duurzaam samenspel ontstaan tussen zorgvrager, aanbieder en het informele netwerk.

Alleen inzetten op vernieuwde functieprofielen, rolverdelingen en het informele netwerk is niet genoeg om het gat tussen intra- en extramuraal te dichten. Er moet er ook aandacht zijn voor aanvullende voorzieningen en faciliteiten. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een trainingshuis langer thuis waarbinnen conform het Zweedse model wordt gewerkt aan het behoud van vaardigheden. Of denk aan een nieuwe vorm van dagbesteding (lees: zinvolle dagactiviteit) waarbij bewoners een betekenisvolle rol krijgen binnen het ecosysteem en zo onderdeel blijven van de samenleving. En is verhuizen dan toch noodzakelijk omdat het langer thuis zijn grenzen heeft bereikt, dan kent men alle voorzieningen, faciliteiten en medewerkers al. In principe wijzigt immers alleen de woonruimte en blijft de rest hetzelfde. Ook dit is een voordeel van het loslaten van de intramurale en extramurale grens. Het betreft een win-win waar iedereen de vruchten van plukt!

Community Care: Hoe implementeer ik dat?

Er zijn op dit moment al een aantal inspirerende voorbeelden van het Community Care concept in Nederland te vinden. Denk aan Mariaoord in Dongen, Humanitas in Deventer, Living Inn in Nijmegen en VanThuisUit in Steenbergen. Ik heb zelf samen met mijn collega’s ook al een aantal organisaties mogen begeleiden in het ontwikkelen en implementeren van dit concept, waaronder bij Surplus. Ook in combinatie met de rol van specialist. Hierbij heb ik gemerkt dat organisaties met name stoeien met de implementatie. Want waar begin je en hoe neem je je medewerkers mee in dit verhaal?

Daarom heb ik samen met mijn collega’s een stappenplan ontwikkeld dat specifiek inspeelt op deze vraag. Met behulp van dit plan helpen wij je om van visievorming en beleidsvorming tot uitvoering te komen. Waarbij gedragenheid binnen de organisatie centraal staat en waarbij wij ook rekening houden met betaalbaarheid en aandacht hebben voor opleiding en training. Neem bij interesse gerust contact op, dan vertel ik je hier vol enthousiasme graag meer over!

“Surplus ziet mensen zoals ze zijn.

Als mensen met een eigen verhaal,

met behoeftes, verlangens en

dromen. Samen met AAG is een

huisvestingsconcept uitgewerkt wat

daar concrete invulling aan geeft.”

 Anthonie Maranus, Lid Raad van Bestuur Surplus